DLA ARCHITEKTÓW
1. Definicja dźwigu
Dźwig to urządzenie zainstalowane na stałe, służące do pionowego (lub w kierunku mniejszym niż 15o od pionu) przenoszenia osób lub towarów w kabinach lub na platformach.
2. Istotne wymiary
3.Udźwig nominalny
Udźwig w kg, który został przyjęty do obliczeń napędu. Udźwig obliczeniowy to wielkość, która została przyjęta do wytrzymałościowych obliczeń kluczowych elementów nośnych i zazwyczaj jest to ciężar maksymalnej liczby osób, które mieści urządzenie na określonej powierzchni kabiny. Istnieje ścisły związek pomiędzy udźwigiem, maksymalną liczbą osób, a powierzchnią. Np. udźwig 630kg to liczba maksymalnie 8 osób ograniczona przez powierzchnię kabiny równą 1,54 m2 (1,1 x 1,4 m). W dźwigach osobowych udźwig nominalny jest równy udźwigowi obliczeniowemu podczas, gdy w dźwigach towarowych dopuszcza się zmniejszenie udźwigu nominalnego względem obliczeniowego wynikającego z powierzchni kabiny. Więcej w normach PN-EN 81-1 / -2.
4.Podział dźwigów w zależności od napędu:
Dźwigi hydrauliczne: zespół napędowy dźwigu złożony ze zbiornika, pompy hydraulicznej i silnika elektrycznego wprawia w ruch siłownik i napędza kabinę.
Maszynownia dźwigów hydraulicznych nie jest związana z szybem i może znajdować się w odległości od zera do kilku, a nawet kilkunastu metrów od szybu. Najczęściej jest to wolnostojąca szafka (tzw. maszynownia prefabrykowana) lub oddzielne pomieszczenie (maszynownia tradycyjna). Występują również hydrauliczne dźwigi bez maszynowni z napędem umieszczonym w podszybiu.
Dźwigi elektryczne: zespół napędowy dźwigu, złożony z silnika elektrycznego i sprzężonego z nim koła ciernego, napędza liny połączone z ramą kabinową i przeciwwagą.
Dźwigi elektryczne występują w dwóch podstawowych odmianach: z górną maszynownią (pomieszczenie bezpośrednio nad stropem szybu) i bez maszynowni (zespół napędowy mieści się w szybie).
5. Istotne elementy dźwigu
Kabina: zespół dźwigu przeznaczony do przewozu osób lub towarów.
Szyb dźwigowy: przestrzeń, w której porusza się kabina. Z reguły obudowana dnem podszybia, ścianami i stropem.
Maszynownia: pomieszczenie, w którym znajduje się zespół napędowy (lub zespoły) i związane wyposażenie np. sterowanie.
Zespół napędowy: jednostka zawierająca silnik, która napędza dźwig. W dźwigach elektrycznych to tzw. wciągarka, a w hydraulicznych agregat z silnikiem, pompą i blokiem zaworów.
Prowadnice: Sztywne elementy zapewniające prowadzenie ramy kabinowej wraz z kabiną.
Rama kabinowa: sztywna konstrukcja utrzymująca kabinę i jeżdżąca w prowadnicach.
Przeciwwaga: masa oddzielnie prowadzona, równoważąca częściowo kabinę i zapewniająca docisk lin do koła napędzającego.
Sterowanie: jednostka kontrolująca poruszanie się dźwigu.
Siłownik: podzespół dźwigu wykorzystujący czynnik roboczy do ruchu posuwistego. Składa się z cylindra i nurnika. Wyróżniamy siłowniki jedno lub wielostopniowe tzw. teleskopowe.
6. Podział dźwigów w zależności od zastosowania:
Osobowe – służą do przewożenia osób
Szpitalne – przeznaczone do przewozu osób lub łóżek szpitalnych wraz z aparaturą medyczną i personelem. Charakteryzują się ścisłymi minimalnymi wymiarami kabiny i szerokości drzwi oraz niektórymi funkcjami jak jazda uprzywilejowana.
Samochodowe – dźwigi przeznaczone do przewozu pojazdów. Charakteryzują się ścisłymi minimalnymi wymiarami kabiny i szerokości drzwi.
Towarowo-osobowe – dźwigi przeznaczone do przewozu towarów i towarzyszących im osób.
Towarowe – grupa dźwigów bez prawa wstępu osób. Uzyskuje się to przez rygorystyczne ograniczenia dotyczące korzystania z urządzeń lub poprzez zmniejszenie wymiarów kabiny (tzw. towarowe małe).
7. Maszynownia
Specjalne pomieszczenie, dostępne tylko dla osób upoważnionych, które mieści zespół napędowy dźwigu i związane z nim wyposażenie, np. sterowanie dźwigu.
8. Szyb
Przestrzeń, w którym porusza się kabina dźwigu. Zazwyczaj posiada podszybie, ściany i strop. Zależnie od typu dźwigu, w szybie może znajdować się zespół napędowy, przeciwwaga i sterowanie.
9. Kabina
Zespół dźwigu służący do bezpiecznego przewożenia osób i/lub towarów.
Nieprzelotowa – kabina z jednym wejściem.
Przelotowa – kabina z 2 przeciwległymi wejściami.
Kątowa – kabina z 2 wejściami umiejscowionymi pod kątem 900.
10. Drzwi
Drzwi dźwigu dzielimy na przystankowe (szybowe) i kabinowe. Występują w dwóch podstawowych odmianach: centralne i teleskopowe (dwu- lub wielo-panelowe).
Centralne – w czasie otwierania / zamykania panele przesuwają się w przeciwnych kierunkach
Teleskopowe – w czasie otwierania / zamykania panele przesuwają się w tym samym kierunku
Drzwi wychylne – otwierane ręcznie, nie są już stosowane w nowoprojektowanych dźwigach.
11. Inne istotne cechy dźwigów
Zbiorczość – umożliwia magazynowanie w pamięci poleceń wezwania dźwigu przez użytkowników i ich realizację poprzez zabieranie pasażerów, którzy zmierzają w tym samym kierunku. W budynkach mieszkalnych wielorodzinnych stosuje się zbiorczość dół (dźwig zabiera pasażerów jadących na parter), a w biurowcach zbiorczość góra/dół. Podczas jazdy w górę dźwig zabiera kolejno pasażerów jadących na wyższe kondygnacje, by przy jeździe w dół zabierał chętnych jadących na niższe kondygnacje.
Reakcja na zanik napięcia – w przypadku zaniku napięcia dźwig powinien dojechać do najbliższego lub najniższego przystanku i samoczynnie otworzyć drzwi, aby uwolnić pasażerów.
Praca w grupie – dźwigi, które są zlokalizowane w bliskim sąsiedztwie powinny pracować w grupie, a przywołanie dotyczy jednego dźwigu – tego, którego kabina jest najbliżej wzywającego.
PRZEPISY DŹWIGOWE
- Dyrektywa dźwigowa 95/16/WE
- Dyrektywa maszynowa 2006/42/WE
- Dyrektywa dźwigowa 2014/33/UE
Normy zharmonizowane z dyrektywą dźwigową 95/16/WE z 29 czerwca 1995 roku.
- PN-EN 81-1:2002 – Przepisy bezpieczeństwa dotyczące budowy i instalowania dźwigów — Część 1: Dźwigi elektryczne
- PN-EN 81-2:2002 – Przepisy bezpieczeństwa dotyczące budowy i instalowania dźwigów — Część 2: Dźwigi hydrauliczne
- PN-EN 81-21:2009 – Przepisy bezpieczeństwa dotyczące budowy i instalowania dźwigów — Dźwigi przeznaczone do transportu osób i towarów — Część 21: Nowe dźwigi osobowe i towarowe w istniejących budynkach
- PN-EN 81-28:2004 – Przepisy bezpieczeństwa dotyczące budowy i instalowania dźwigów — Dźwigi osobowe i towarowe — Część 28: Zdalne alarmowanie w dźwigach osobowych i towarowych
- PN-EN 81-58:2005 – Przepisy bezpieczeństwa dotyczące budowy i instalowania dźwigów — Badania i próby — Część 58: Próba odporności ogniowej drzwi przystankowych
- PN-EN 81-70:2005 – Przepisy bezpieczeństwa dotyczące budowy i instalowania dźwigów — Szczególne zastosowania dźwigów osobowych i towarowych — Część 70: Dostępność dźwigów dla osób, w tym osób niepełnosprawnych
- PN-EN 81-71:2005 – Przepisy bezpieczeństwa dotyczące budowy i instalowania dźwigów — Szczególne zastosowania dźwigów osobowych i towarowych — Część 71: Dźwigi odporne na wandalizm
- PN-EN 81-72:2005 – Przepisy bezpieczeństwa dotyczące budowy i instalowania dźwigów — Szczególne zastosowania dźwigów osobowych i towarowych — Część 72: Dźwigi dla straży pożarnej
- PN-EN 81-73:2006 – Przepisy bezpieczeństwa dotyczące budowy i instalowania dźwigów — Szczególne zastosowania dźwigów osobowych i towarowych — Część 73: Funkcjonowanie dźwigów w przypadku pożaru
- PN-EN 12016:2006 – Kompatybilność elektromagnetyczna — Dźwigi, schody i chodniki ruchome – Odporność
- PN-EN 12385-3:2007 – Liny stalowe — Bezpieczeństwo — Część 3: Informacje dotyczące stosowania i konserwacji
- PN-EN 12385-5:2004 – Liny stalowe — Bezpieczeństwo — Część 5: Liny splotkowe dla dźwigów
- PN-EN 13015:2003 – Konserwacja dźwigów i schodów ruchomych — Zasady opracowywania instrukcji konserwacji
- PN-EN 13411-7:2007 – Zakończenia lin stalowych — Bezpieczeństwo — Część 7: Zacisk sercówkowy symetryczny
Zmiany wprowadzone dyrektywą 2006/42/WE
-
PN-EN 81-43:2009 Przepisy bezpieczeństwa dotyczące budowy i instalowania dźwigów – Dźwigi specjalne do transportu osób i towarów – Część 43: Dźwigi przeznaczone do dźwignic
- PN-EN 81-40:2008 Przepisy bezpieczeństwa dotyczące budowy i instalowania dźwigów – Dźwigi specjalne do transportu osób i towarów – Część 40: Dźwigi schodowe oraz podesty ruchome pochyłe dla osób z ograniczoną zdolnością poruszania się
-
PN-EN 81-3:2000+A1:2008 Przepisy bezpieczeństwa dotyczące budowy i instalowania dźwigów – Część 3: Dźwigi towarowe małe elektryczne i hydrauliczne
-
PN-EN 81-2:1998+A3:2009 Przepisy bezpieczeństwa dotyczące budowy i instalowania dźwigów – Część 2: Dźwigi hydrauliczne